Sara de Swart

over de 'Muze van de Tachtigers'

Eind negentiende eeuw maakte Sara Swart (1861-1951) als een van de weinige vrouwen deel uit van de Beweging van Tachtig.

Door de schrijver Jan Engelsman werd zij ‘Muze der Tachtigers’ genoemd. Willem Kloos droeg een sonnet aan haar op. Zij was bevriend schilders als Hendrik Breitner (die een schitterend portret van haar schilder-de) en Isaac Israëls, de schrijvers Lodewijk van Deyssel en Herman Gorter en ook de componist Gustav Mahler behoorde tot haar vriendenkring. Rond 1889 kreeg zij in Parijs les van de Rodin. Daarna correspondeerde zij veelvuldig met de Franse beeldhouwer.

Sara de Swart, beeldhouwster en kunstverzamelaar, was in haar tijd een beroemdheid. Toch was ze al bijna een eeuw vergeten toen schrijver en kunsthistoricus Jaap Versteegh een keer met zijn bejaarde moeder over haar praatte, naar aanleiding van een verhaal dat hij over haar gelezen had. Zijn moeder antwoordde: „Die Sara de Swart, dat is een oudtante van je.”

Na het gesprek (Zijn moeder: „Er liggen nog wel brieven van haar in de kast aan grootvader Van Brakel, in een van die schoenendozen”) ging hij op onderzoek uit. Dat onderzoek heeft geleid tot een rigoureuze herontdekking en herwaardering van haar werk en een tentoonstelling in de Kunsthal in Rotterdam en het boek Fatale Kunst. Het boek vertelt het verhaal van een vrouw die slachtoffer werd van haar liefde voor de kunst. Lisette le Blanc zal de tentoonstelling en het boek als uitgangspunt nemen van haar lezing.